8 Madde İle Anadolu’da Bolluk Ve Bereketin Simgesi Olan Turna Kuşu ve Kültürümüzdeki Yeri
Turna, uzun bacakları ve uzun boynu ile tanınan, dünyanın neredeyse her yerinde farklı türleri yaşayan bir kuştur. Yerkürenin dört bir yanında kültürün bir parçası haline gelen ve farklı anlamlar kazanan bu tür, Anadolu topraklarında ise bolluğun ve bereketin sembolü olmuştur. 8 maddelik listemizde turna kuşunu konuk ediyor ve bu özel hayvanın kültürümüzdeki yerini inceliyoruz.
Turnanın dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan birçok farklı türü bulunsa da ülkemizde turna ailesinin sadece iki üyesi görülür. Göç mevsiminde ülkemizden sürüler halinde geçiş yapan turnalar, Türkiye’de yerleşik olmamalarına rağmen kültürümüzde derin izler bırakmıştır.
Ülkemizde görülen diğer turna türü ise telli turnadır. Fakat ne yazık ki bu gösterişli ve ilginç kuşların nesli yok olmak üzeredir, Türkiye’de 11 tane telli turna kaldığı düşünülmektedir. Telli turnalar Bulanık Ovası’nda yaşarlar ve şarkılarda, türkülerde, birçok kültürel üründe karşımıza çıkarlar.
Turna, Çin, Japon, Kore gibi Uzakdoğu kültürlerinde ölümsüzlük anlamına gelmektedir. Türklerin göçleri sırasında bu kültürel motifi Batı’ya taşıdığı ve bu sebeple Anadolu topraklarında da turnanın ölümsüzlüğü simgelediği düşünülmektedir.
Alevi ve Bektaşi kültüründe ise turna, aynı Uzakdoğu kültüründe de olduğu gibi Tanrı’nın yeryüzündeki tecili olarak görülür. Bektaşilikte Hz. Ali ile ilişkilendirilen turna bu sebeple kutsaldır. Hatta semahlardan birine de turna adı verilmiştir.
Turna Semahı, turnanın uçuşunu görselleştirir. Turnanın uçuşunu andıran hareketlerle semah dönülür ve bu şekilde Hak ile buluşulur. Turnanın sesinin Hz. Ali’nin sesine benzediğine ve turnanın uçarken Anadolu’nun bir ucundan diğerine selam taşıdığına inanılır.
Eski Türklerde turna Gök Tanrı ile ilişkilendirilmiştir. Ölümden sonra gökyüzüne yükselen ruhun burada turna suretine büründüğüne ve bu surette gökyüzünde süzüldüğüne inanılmıştır.
Turna figürü türkülerimizde de sık sık kullanılmıştır. Pir Abdal Sultan’dan Dadaloğlu’na, Hayali’den Erzurumlu Emrah’a birçok ozan türkülerinde turnalara yer vermiştir. Bu türkülerde turnalar genelde, dertleşilen ya da haber getiren karakterler olarak karşımıza çıkar. Güncel Türk Müziği’nde de sanatçılarımız sözlerine turna kuşu motifinin işlendiği şarkıları, türküleri söylemeye devam eder.
Günümüzde de Anadolu’da turnanın bolluk ve bereket getirdiğine inanılır. Gelinlerin saçına turna teli takılması da bu sebeptendir. Turna uçarken bir tarlaya konarsa bu o tarlaya bereket geleceğinin müjdesidir.
21,638 okunma
